Navlun Ne Demek? Navlun Nasıl Hesaplanır? (Tüm Detaylar)

Küresel ticaretin artan hacmiyle birlikte, lojistik maliyetlerinin doğru yönetilmesi işletmeler için kritik bir unsur hâline gelmiştir. Ancak pek çok firma, dış ticaret süreçlerinde karşılaştığı navlun maliyetlerinin ne anlama geldiğini ve nasıl hesaplandığını tam olarak bilmemektedir. Bu bilgi eksikliği, özellikle ithalat ve ihracat işlemlerinde beklenmedik masraflara ve finansal planlamada sapmalara yol açabilmektedir.

Bu içeriğimizde, navlun nedir, hangi unsurlar bu maliyeti etkiler ve navlun hesaplama sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir gibi temel sorulara yanıt verecek; böylece lojistik stratejilerinizi daha sağlıklı temeller üzerine inşa etmenize katkı sunacağız. Keyifli okumalar dileriz!

🎧 Dilerseniz bu içeriğimizi podcast olarak da dinleyebilirsiniz:

Navlun Ne Demek?

Navlun terimi, dış ticarette denizyolu ve nehir taşımacılığında gemi ile taşınan yükler için, taşıyıcı firmaya ödenen hizmet bedeli olarak tanımlanabilir. Uluslararası dijital ticaretin (e-ihracat) artması ve ihracat ile ithalatın yaygınlaşması ile birlikte bu terim, kara yolu, demir yolu ve hava yolu gibi tüm dış ticaret taşımacılığında kullanılmaya başlamıştır.

İngilizce karşılığı “Freight” olan navlun terimi, nakliye bedeli olarak da düşünülebilir. Kısacası bu ücret, herhangi bir taşıma aracına verilen kargolar için ödenen nakliye ücreti olarak tanımlanabilir. 

Navlun, deniz hukukunda belirtilen sözleşme kurallarına tabidir. Geminin tamamı veya bir kısmında ücret karşılığında taşımacılık yapılması için ödenen bedel, navlun sözleşmesi ile güvence altına alınmaktadır.

Navlun Sözleşmesi Nedir?

Navlun sözleşmesi, deniz yolu taşımacılığında kullanılan sözleşmelere verilen genel addır. Eğer iki taraf arasında deniz yolu üzerinden herhangi bir kargo için taşımacılık sözleşmesi yapılmışsa, bu sözleşme navlun sözleşmesi olarak adlandırılır. 

Bir sözleşmenin, navlun sözleşmesi olarak belirlenebilmesi için aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekmektedir:

• Mevzubahis yük taşımacılığı deniz yoluyla yapılmalıdır.
• Yük taşımasını üstlenen bir taraf olmalıdır.
• Taşınacak olan yük, üstlenen tarafın egemenliğine geçmemelidir.
• Yük taşıma hizmeti karşılığında bir navlun bedeli ödenmelidir.

Navlun sözleşmeleri hem taşıyana, hem de taşıtana çeşitli haklar ve sorumluluklar verir. Taşıma işlemini gerçekleştirecek olan taraf, kargo taşınması için gemi niteliğindeki aracı temin etmek ve anlaşılan tarihte yükleme yapmak için hazır olmak zorundadır. Taşıyan tarafın en önemli hakkı ise nakliye ücreti, yani navlun almaktır.

Navlun sözleşmesi üzerinde aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekmektedir:

• Taşıtan tarafın unvanı ve iletişim bilgileri,
• Taşınacak olan malın cinsi,
• Tonaj miktarı,
• Yük adeti,
• Taşıyacak aracın çıkış ve varış noktası,
• Ödeme şekli,
• Taşıma ve teslimat şekli,
• Sözleşmenin yapıldığı tarih,
• Ürün taşıma şartı gibi bilgilerin de yer alması önemlidir.

Bazı durumlarda navlun sözleşmeleri iptal olabilir. Bu durumlara örnek olarak aşağıdakileri verebiliriz:

• Savaş ve harp durumu,
• Taşıma yapacak olan araca devlet tarafından el konulması,
• Yükleme veya boşaltma yapılacak olan alana el konulması.

Navlun sözleşmeleri kendi içlerinde charter ve kırkambar olarak ikiye ayrılır. Bu sözleşme türleri aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır:

Charter Navlun Sözleşmesi

Charter türü sözleşmeler, bir çeşit yer tahsis sözleşmesi olarak düşünülebilir. Bu sözleşmeler geminin tamamının veya bir bölümünün taşıtana tahsis edildiği sözleşme olarak tanımlanır. 

Charter sözleşmelerinde önem arz eden konu yük değil, yükü taşıyacak olan araçtır. Kısacası bu tür sözleşmelerde sadece yükün taşınacağı değil, bir deniz aracının tamamen veya kısmen tutulması söz konusudur. 

Navlun sözleşmesi kapsamında geminin tamamının tahsis edilmesi durumunda, sözleşme tam charter, geminin sadece bir kısmının tahsis edilmesi durumunda ise kısmi charter olarak adlandırılır.

Kırkambar Navlun Sözleşmesi

Kırkambar navlun sözleşmelerinde ise geminin tamamının veya belirli bir kısmının taşımacılık amacıyla tahsis edilmesi durumu yoktur. Taşıyan, yükün bir limandan, başka bir limana deniz yolu ile taşımasının gerçekleşeceğini taahhüt eder. 

Bu anlaşmalarda taşıyan taraf, ürünleri geminin istediği noktasına istifleyebilir. Sadece güvertede istifleme yapmak için özel izin gerekmektedir. Bunun yanında geminin bir kısmında veya tamamında farklı taşıtanlardan gelen yükler birlikte taşınabilir, istiflenebilir ve depolanabilir.

Navlun Bedeli Nasıl Hesaplanır?

Ödenecek olan navlun bedeli, taşınacak yükün boyutuna, türüne, niteliğine ve taşıma yapılacak mesafe ile taşıma yapacak olan araca göre farklı şekillerde hesaplanabilmektedir. Temel olarak piyasadaki arz ve talep dengesi, taşıma süresi, taşıma yapan aracın boş mu dolu mu döneceği gibi birçok etken bu hesaba etki eder. Örnekler üzerinden anlatacak olursak:

Havayolu Navlun Bedeli Hesaplama

Havayolu navlun bedeli hesaplama formülü, genellikle gönderinin gerçek ağırlığı ile hacimsel ağırlığı karşılaştırılarak yüksek olan değer üzerinden yapılır. Hacimsel ağırlık, uluslararası standartlara göre:
Hacimsel Ağırlık (kg) = (En × Boy × Yükseklik) / 6000

Örnek:
Bir kargonun ölçüleri 80 cm × 60 cm × 40 cm ve gerçek ağırlığı 25 kg olsun.
Hacimsel Ağırlık = (80 × 60 × 40) / 6000 = 32 kg
Navlun bedeli bu durumda 32 kg üzerinden hesaplanır.
Eğer havayolu navlun ücreti kilogram başına 4 USD ise:
Toplam navlun = 32 × 4 = 128 USD olur.

Karayolu Navlun Bedeli Hesaplama

Karayolu navlun bedeli hesaplama formülü, çoğunlukla gönderinin ağırlığı, taşınan mesafe ve aracın kapasitesi gibi değişkenlere dayanır. Sabit tarifeler veya kilometre başına belirlenen birim fiyatlar kullanılarak hesaplama yapılır.

Formül:
Toplam Navlun = (Ağırlık × Birim Fiyat) + Sabit Giderler

Örnek:
Bir ürünün ağırlığı 1.500 kg, birim fiyat 0,10 EUR/kg ve sabit giderler 100 EUR olsun.
Toplam Navlun = (1.500 × 0,10) + 100 = 150 + 100 = 250 EUR

Bu tür hesaplamalarda, gönderinin kapladığı alan veya palet sayısı da fiyatlandırmaya etki edebilir. Bu nedenle karayolu navlun bedeli hesaplama formülü, her firmanın uyguladığı tarifeye göre farklılık gösterebilir.

Denizyolu Navlun Bedeli Hesaplama

Denizyolu navlun bedeli hesaplama formülü, genellikle LCL (parsiyel) ya da FCL (konteyner dolusu) bazında yapılır. LCL taşımacılıkta hacimsel ağırlık dikkate alınır ve metreküp (CBM) üzerinden ücretlendirme yapılır.

Formül (LCL için):
Navlun Bedeli = CBM × Birim Fiyat
CBM = (En × Boy × Yükseklik) / 1.000.000

Örnek:
Gönderi ölçüleri: 120 cm × 100 cm × 80 cm → CBM = (120 × 100 × 80) / 1.000.000 = 0,96 CBM
Eğer birim fiyat 80 USD/CBM ise:
Toplam Navlun = 0,96 × 80 = 76,8 USD

FCL gönderilerde ise genellikle 20’lik veya 40’lık konteyner başına sabit fiyatlar uygulanır. Bu nedenle denizyolu navlun bedeli hesaplama formülü, gönderi türüne (LCL/FCL) göre farklılaşmaktadır.

Navlun Hesaplama Aracı

*Bu aracın hesapladığı ücret “ortalama” bir değerdir. Daha doğru bir ücret hesaplaması yapmak için lojistik firmaları ile iletişime geçebilirsiniz.

Navlun ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Navlun Teşvikleri Nedir?

Dış ticareti canlandırmak için devlet tarafından navlun bedelini karşılamak veya azaltmak için ihracat ve ithalatçılara verilen desteklere navlun teşvikleri adı verilir. Bu teşvikler ile hem ithalat, hem de ihracat sektörünün canlanması, ekonominin hareketlenmesi amaçlanır.

KOSGEB kapsamında, numune navlun giderleri için destek almak mümkündür. Tabii bu desteklerden yararlanabilmek için KOSGEB formatına uygun iş planı ve proje hazırlanması gerekmektedir.

Bunun yanında ticaret bakanlığı tarafından verilecek olan ihracat destekleri kapsamı içerisinde de navlun teşvikleri bulunabilir.

Navlun Faturası Nedir?

Navlun faturası, deniz ve nehir yolu taşımacılığında, malın taşıma ücreti olarak ifade edilebilir. Navlun genel olarak ihracatçı-satıcı tarafından ödenir. Mal ile ilgili düzenlenen satış faturasında, navlun bedeli malın bedeline dahil olarak veya ayrı olarak gösterilebilir. Bu faturaya navlun faturası adı verilmektedir. Eğer mal bedeli akredatifi dahil olmak üzere, navlun bedeli ile birlikte hesaplanmış ise, sevk belgesine ek olarak navlunu ödenmiştir belgesi de ibraz edilmelidir. Eğer navlun bedeli ayrı olarak ödeniyorsa; mutlaka bedelin ödendiğini ibraz eden fatura alınmalı ve diğer belgelere eklenmelidir.

Navlun Bedeli Ne Demek?

Navlun bedeli, bir yükün bir taşıma aracı ile bir yerden başka bir yere taşınması karşılığında ödenen taşıma ücretidir. Bu bedel, taşıma şekline (kara, hava, deniz) ve mesafeye göre değişiklik gösterir.

Navlun Sigortası Nedir?

Navlun sigortası, taşınan malların taşıma sürecinde uğrayabileceği zararlara karşı güvence sağlayan bir sigorta türüdür. Bu sigorta, hem taşıyıcı hem de gönderici açısından olası maddi kayıpların önlenmesinde önemli bir rol oynar.

Navlun Ücreti Ne Demek?

Navlun ücreti, yükün taşınması hizmeti için taşıyıcı firmaya ödenen tutarı ifade eder. Bu ücret genellikle taşıma türü, mesafe, yük miktarı ve varış noktasına göre hesaplanır.

Navlun Ücretini Kim Öder?

Navlun ücretini kimin ödeyeceği, taraflar arasındaki ticari sözleşmede belirtilen teslim şekline (Incoterms) bağlıdır. Örneğin CIF teslimatlarda satıcı, EXW teslimatlarda ise alıcı navlun ücretinden sorumlu olur.

Navlun Bedelinde KDV Var mı?

Navlun bedeline Katma Değer Vergisi (KDV) uygulanıp uygulanmayacağı, taşıma türü ve hizmetin yurt içi veya yurt dışı olmasına göre değişir. Uluslararası taşımacılık hizmetleri genellikle KDV’den istisna tutulurken, yurt içi taşımalarda KDV uygulanabilir.