İthalat Nedir? Nasıl Yapılır?

Son zamanlarda giderek artan ürün maliyetlerinin küçük işletmeleri ithalat yapmaya teşvik etmesinden dolayı, ithalat konusu popülerliğini giderek arttırmaktadır. Peki İthalat Nedir? İthalat Nasıl Yapılır? ve İthalat Yapmanın Avantajları Nelerdir?

Gelin tüm bu konuları detayları ile birlikte ele alalım.

İthalat Nedir?

İthalat (dış alım) bir ülkede üretilen bir malın veya hizmetin bir başka ülke tarafından satın alınmasına denir. İthalat, mal veya hizmet satan ülke için de ihracat (dış satım) anlamına gelir. Yani ithalat ve ihracat aynı anda gerçekleşen bir olaydır. Bir ülke ithalat yaparken bir diğer ülke de ihracat yapmış olur. 

İthalat yapılırken dikkat edilmesi gereken husus, yapılan ithalatın, ihracattan fazla olmaması gerekliliğidir. Eğer yapılan ithalat, ihracattan fazla olursa, cari açık oluşur. Cari açık oluşması da, ülke ekonomisinin kötüye gitmesine ve ekonomik kriz oluşmasına sebep olabilir. Bu nedenle cari işlemlerde denge gözetilmelidir.

Türkiye’de ithalat verilerine göz atacak olursak;

TÜİK verilerine göre Türkiye’nin Nisan 2023’te en fazla ithalat yaptığı ülkeler sırasıyla; Rusya,, Çin, Almanya, İtalya, ABD’dir. En fazla ihracat yapılan ülkeler ise sırasıyla; Almanya, ABD, Irak, İtalya ve Birleşik Krallık’tır.

Dış Ticaret Nedir? İthalat ve İhracat Arasındaki Farklar Nelerdir?

Dış ticaret, ya da uluslararası ticaret, ülkelerin birbirleriyle yaptıkları ürün veya hizmet alışverişinin geneline verilen isimdir. Dış ticaret, ithalat ve ihracat faaliyetleri kapsamaktadır. 

İthalat (dış alım)’ta alım gerçekleşirken ihracat (dış satım)’ta satış gerçekleşir. Bu iki kavram tam anlamıyla birbirinin zıttıdır. İthalat yaparken ödenen vergi türleriyle ihracat yaparken ödenen vergi türleri farklıdır. İthalat ve ihracat işlemlerinde tüm prosedürler işlemin yapıldığı ülkenin yasalarına göre belirlenmektedir. Bu nedenden dolayı vergi türleri ve prosedürler işlemin türüne ve yapılacağı ülkelere göre değişiklik göstermektedir.

İlgili İçerik: E-İhracat Nedir?

İthalat İçin Gerekli İzinler ve Belgeler

İthal edilecek ürün veya hizmeti belirledikten sonra, bu işlemi gerçekleştirecek vergi numarası olan bir gerçek ya da tüzel kişiye ihtiyaç duyulur. İlk defa ithalat yapılacaksa, Gümrük İdaresi’ne kaydolmak zorunludur; kayıt için aşağıda listelenmiş evrakların tamamı gereklidir:

• İmza sirküleri (tüzel kişiler için), imza beyannamesi (gerçek kişiler için),
• Faaliyet Belgesi (tüzel kişiler için),
• Ticaret sicil gazetesi (tüzel kişiler için),
• Vergi mükellefiyet yazısı (tüzel kişiler için),
• Vekâletname (temsil yoluyla işlem yapılması halinde),
• Yetkililerin kimlik sureti.

İthal edilecek ürünlere ilişkin genel prosedürlerin tamamlanmasının ardından, ürünün tabi olduğu mevzuat çerçevesinde vergilerin ödenmesi ve diğer işlemler (gerektiğinde izinlerin alınması, ardiye ücretinin ödenmesi vb.) gerçekleştirilir. Bu adımların tamamlanması, ürünlerin gümrükten sorunsuz bir şekilde geçmesine ve ithalatın başarılı bir şekilde tamamlanmasına olanak tanır.

Gümrük’e verilecek belgelerin yanı sıra ithalat yapmak isteyenlerin ayrıca aşağıdaki belgeleri de almaları gerekmektedir: 

• İthalat Rejimi Belgesi (İRB), ithal edilecek ürünlerin hangi kategorilerde yer aldıklarını belirlemek için kullanılır. 
• Fatura, ithal edilen ürünlerin satış fiyatlarını göstermek için zorunludur. 
• Menşe Şahadetnamesi, ithal edilecek ürünlerin hangi ülkelerden geldiklerini gösteren bir belgedir. 
• Analiz Raporları, ithal edilecek ürünlerin kalitesini gösterir.
• Sigorta Poliçesi, ithalet edilecek ürünler için zorunludur. Bu sigorta ile ürünlerin taşıma sırasında veya gümrükte zarar görmesi ya da kaybolması durumunda zararlar karşılanır.

İthalat Nasıl Yapılır?

İthalat yapmaya başlamadan önce, ithal edilecek ürünlerin önceden belirlenmesi çok önemlidir. Ürünler belirlendikten sonra, yukarıda bahsettiğimiz ve ithalat için zorunlu olan belgelerin hazırlanması ve gümrük işlemlerine hazırlanması gerekir. Ürünler gümrüğe ulaşmadan önce gümrük vergilerinin ödenmesi işlemleri hızlandıracaktır. 

Gümrük işlemleri tamamlandıktan sonra, ürünler ve nakliye için ödeme yapılır.

İthalat Yapmanın Avantajları Nelerdir?

Her işletmenin avantaj ve dezavantajları olduğu gibi, ithalat yapmanın da birçok avantajı ve dezavantajı mevcuttur.

Öncelikle ithalat yapmanın avantajlarından birkaçını sıralayalım:

• Ürünleri çok düşük bir maliyetle ithal edebilir ve daha fazla kar elde edebilirsiniz.
• En iyi kalitede ürünler elde edersiniz.
• Bazı özel ürünler için vergi teşvikleri de mevcuttur.
• Pazara yeni ürünlerin girişine olanak tanımaktadır.
• Sektörde lider olma fırsatı yaratmaktadır.
• Hedef kitlesini genişletmektedir.
• Çeşitli devlet desteklerinden faydalanmaktadır.
• İstihdamı arttırır.

İlgili İçerik: Vergi Nedir?

İthalat Yapmanın Dezavantajları Nelerdir?

İthalat yapmanın avantajları olduğu gibi dezavantajları da mevcuttur. İthalat yapmanın dezavantajlarından birkaçını sıralayalım:

• İthalat yapmak, yerli sanayiyi düşürebilir.
• Gayri Safi Milli Hasıla azalabilir.
• Ülke ekonomisinin büyümesini azaltır.
• Satın almış olduğunuz ürünlerin iade süreçlerini uzatabilir.
• Üretim tekelleşebilir bu da süreçlerde birtakım sorunlara yol açabilir.
• İthalat için gerekli olan lisans ve belgeleri edinme süreci zorlu olabilir.

İlgili İçerik: Distribütör Nedir?

Kimler İthalat Yapabilir? Nasıl İthalatçı Olunur?

“İthalat Nedir?” sorusunun ardından, kimlerin ithalat yapabileceğini ifade etmek de son derece önemlidir. Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı ise kendi internet sitesinde konuyu şöyle açıklamıştır:

İthalat Rejimi Kararının 8 inci maddesinde belirtildiği üzere, Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca vergi numarası verilen her gerçek ve tüzel kişi ve yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan kişiler ortaklıkları ithalat işlemlerini yürütebilirler.  

Ancak, özel anlaşmalara dayanan ithalatta, kitap ve diğer yayınların ithalatında ve ülkemizde açılan uluslararası fuar ve sergilerde Bakanlığımızca perakende satışına izin verilen malların ithalatında vergi numarasına sahip olma şartı aranmaz. Kaynak: ticaret.gov.tr

Vergi numarası olmayan kişiler Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine başvurarak vergi numarası alabilirler. 

Bu kanuna göre, Türkiye’de ticari faaliyelerde bulunan şirketler, ticari bir işletmeye sahip bireysel girişimciler, yabancı ülkelerde bulunan ama Türkiye’de temsilciliği ya da şubesi olan işletmeler ve bireysel ithalatçılar, doğru belgelerle belirli prosedürleri takip ederek ithalat işlemlerinde bulunabilir.

İthalat Türleri

İthalat yapılan ürünlere göre farklılık gösteren ithalat türleri şu şekilde sıralanabilir: 

• Ticari ithalat, ticari satış amaçlarıyla yurt dışından ürün ve hizmet satın alınmasdır.
• Sanayi ithalatı, imalat sanayiinde kullanmak üzere yurt dışından ithal edilen ham madde, ara mallar ve yarı mamul ürünleri kapsamaktadır.
• Tüketim ithalatı, bireysel veya kurumsal tüketicilerin kullanımına özel mal veya hizmetlerin ithal edilmesidir. 
• Yatırım ithalatı, yabancı yatırımcıların ülkede yatırım yapmasını kolaylaştıran mal ve hizmetlerin ithal edilmesidir. 
• Hizmet ithalatı, turizm, finans, telekomünikasyon gibi sektörlerde yapılan hizmetlerin ithalatıdır.
• Transit ithalat, yurt dışından satın alınan mal ve hizmetlerin, geçici olarak ülke sınırlarında bekletildikten sonra başka bir ülkeye ihracatının gerçekleştirilmesi işlemidir. 

İthalat ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

İthalat Nedir? sorusunun yanı sıra aklınıza takılması muhtemel olan ve kullanıcılar tarafından sıkça sorulan soruları aşağıdaki gibi listeleyebiliriz.

İthal Ne Demek?

İthal kelimesi Arapça kökenli “idhal” kelimesinden dilimize yerleşmiştir. Türk Dil Kurumu’na göre; içine alma, bir ülkeye başka ülkelerden mal getirme veya satın alma, başka ülkelerden alınan mal anlamlarına gelmektedir.

İthali Yasak Olan Ürünler Nelerdir?

İthalat yapacakların dikkat etmesi gereken bir diğer konu ise, ithali yasak olan ürünleri, ithal etmekten kaçınmaktır. Ticaret Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu güncel listeyi takip edip, bu listeye uygun davranılmalıdır.

Türkiye’ye İthali Yasak Ürünlerin Listesi:

• Esrar ve Müstahzar Afyon
• İpek böceği tohumu
• Sahte menşeli eşya ve zarflar
• Kimyasal silahlar sözleşmesi ekinde yer alan kimyasal maddeler
• Zirai amaçla kullanılan her türlü toprak, yaprak, sap, saman ot, tabi gübre.
• Kumar makineleri (rulet, tilt ve vb. oyun makinelerini kapsamaktadır.)
• Ozon tabakasını incelten bazı maddeler.
• Bazı boyar maddeler

İlgili İçerik: En Çok Satılan Ürünler

İthalattan Alınan Vergiler Nelerdir? İthalat Vergileri Nasıl Hesaplanır?

İthalattan alınan en yaygın ve başlıca vergiler:

• Gümrük vergisi (değişken)
• Toplu konut fonu
• İlave gümrük vergisi
• Katma değer vergisi (%18)
• Özel tüketim vergisi (değişken)
• Dampinge karşı vergi
• Ek mali yükümlülük ve kaynak kullanımını destekleme fonudur.

Bu vergiler, çoğu ithalat gümrük işlemleriniz sırasında, gümrük idaresi tarafından sizden tahsil edilir.

İthalat Yapanlara Devlet Desteği Var Mı?

Evet. İthalat yapmak isteyenler için ithalat desteği bulunmaktadır. KOSGEB’in kendi internet sitesinde 2017 yılında açıklanan destek paketi şu şekildedir:

KOSGEB’den Stratejik Ürüne Büyük Destek!

KOSGEB, yurt dışından ithal edilen ürünleri Türkiye’de yerli ve milli imkânlarla üretecek olan KOBİ’lere 6 milyon liraya kadar destek verecek. Programa başvuracak projelere, işletme başına 6 milyon liraya kadar 1 milyon 800 bin’i geri ödemesiz, 4 milyon 200 bin’i geri ödemeli olmak üzere yüzde 100 destek sağlanacak.

Bu tür destek paketlerinden haberdar olmak için Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı ve KOSGEB’in web sitelerini sürekli olarak takip edebilirsiniz.

Türkiye’de En Çok İthal Edilen Ürünler Nelerdir?

TÜİK Mart 2023 verilerine göre;

• Türkiye’nin ithalatında zirvede %72.8 ile ara ham maddeler bulunuyor.
• İkinci sırada %14 ile sermaye yatırım malları takip ediyor. 
• %12 ile tüketim ürünleri ithalatı üçüncü sırada bulunuyor.

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi Nedir?

Bir eşyanın serbest dolaşımına giriş yapabilmesi için Türkiye’ye giriş yaptıktan sonra tüm gümrük işlemlerinin tamamlanması, vergilerinin ödenmesi ve ithalat işlemlerinin tamamen bitirilmiş olması gerekmektedir. 

Bütün bu işlemlerin ardından, söz konusu eşyanın gümrük statüsü “Eşya Serbest Dolaşımdadır“ olarak işaretlenir. Serbest dolaşıma giriş rejiminden sonra eşya ülke içerisinde satışa açık hale gelmektedir.

Kullanılmış Ürün İthal Edilebilir Mi?

Ticaret Bakanlığı kararına göre, eski, kullanılmış, yenilenmiş, kusurlu eşyanın ithali izne tabidir. Bu izin, sadece belli eşyalar için verilmektedir. 

Kullanılmış eşyalara özel ithalat izni almak için İthalat Genel Müdürlüğü İthalat Belge İşlemleri Uygulaması üzerinden online olarak başvuru yapılması gerekmektedir. Başvurular değerlendirilirken aynı ürünü ülkemizde üreten yerli üretici olup olmadığı da göz önünde bulundurulur. 

İthali İzne Tabi Eşya Nedir?

Bazı ürünlerin ithalatından önce ürünün türüne göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, İthalat Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı veya Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü gibi resmi birimlerden gerekli izinlerinin alınması gerekmektedir. İthali izne tabi eşyalar aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

• Katı yakıtlar, bazı atık pil ve akümülatörler, metal hurdalar, 
• Kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyalar, CE işareti taşıyan bazı ürünler, banknotlar, kıymetli evraklar, kimyasal silah olarak tanımlanabilecek bazı kimyasal maddeler, bazı oyuncaklar, bazı tıbbi cihazlar, bazı tarım ürünleri, 
• Hayvanlar ve hayvan ürünleri, 
• İlaçlar, 
• Bazı tekstil ürünleri, lisans kısıtlaması olan ürünler, kişisel koruyucu ürünler,
• Tütün ve tütün mamulleri, alkol ve alkollü içkiler, 
• Patlayıcı maddeler, ateşli silahlar ve bıçaklar,
• Radyoaktif maddeler, 
• Tatlandırıcılar, 
• Haritalar,
• Karayolu taşıt araçları, 
• Sivil hava taşıtları,
• Gübre.

İthalatta Korunma Önlemleri (Ticaret Politikası Savunma Araçları-TPSA) Nelerdir?

Yerli üreticilerin ithalattan ciddi zarar görmelerinin önüne geçmek amacıyla hayata geçirilen bazı önlemler bulunmaktadır. Örneğin dampinge karşı alınan korunma ve gözetim önemleri ile yerli üreticinin zarara uğramasının önüne geçilmektedir. 

Damping, yabancı bir üreticinin bir ürünü iç pazardaki normal değerinden daha düşük bir fiyatla ihraç etmesine denir; damping Dünya Ticaret Örgütü (DTO) tarafından yasaklanmış bir uygulamadır. Damping dolayısıyla zarar gördüğünü iddia eden yerli üretici, soruşturma açılması ve zararın tespiti için İthalat Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapabilir.  Başvuru kararına bağlı olarak yerli üreticiye sübvansiyon adı verilen maddi veya maddi olmayan yardımlar yapılabilir.

İthalatta Kota Nedir? Tarife Kontenjanı Nedir?

Tarife kontenjanı, ithal edilen mallar için belirli bir dönemde uygulanacak gümrük vergisi indirimi miktarını ve değerini belirleyen bir sistemdir. Bu kontenjanlara uygun ithalat yapmak isteyen firmaların, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından onaylanan bir belge almaları gerekiyor.

Bu belge, Ticaret Bakanlığı tarafından onaylanarak sağlanıyor ve ithal edilecek malın miktarını ve değerini belirtiyor. İthal lisansı adı verilen bu belge, Genel Müdürlük tarafından belirlenen tarife kontenjanı dahilindeki malların ithal edilebilirliğini gösteriyor.

Birden fazla eşya için başvuru yapacak firmaların her bir eşya için ayrı ayrı başvuru yapmaları beklenmektedir. Bu sayede, her eşyanın miktarı ve değeri ayrı ayrı belirlenebilir ve kontenjanların uygun şekilde dağıtılması sağlanabilir.

Bedelsiz İthalat Nedir?

Bedelli ithalat, ithal edilen malların bedellerinin yurt dışına döviz transferiyle ödenerek gerçekleştirilmesidir. Bedelsiz ithalat ise, yurt dışına herhangi bir döviz transferi yapılmadan gerçekleştirilir; ürünün bedeli yurt dışında ödenir.

Ticari bedelsiz ithalat, yurt dışındaki firmalar tarafından Türkiye’deki kamu ve özel sektör firmalarına gönderilen ve döviz transferi gerektirmeyen malların ithalatıdır. 

Bedelsiz ithalat için diğer şartların da yerine getirilmesi gerekmektedir ve 2006 yılında yapılan düzenlemelerle ithalat için geçerli olan madde ve miktar sınırlamaları kaldırılmıştır. Bedelsiz ithalatın bazı durumlarda Ticaret Bakanlığı’ndan izin alınması gerekebilir ancak Kambiyo Müdürlükleri‘ne bildirimde bulunulması gerekmez çünkü kambiyo mevzuatı gerektirmez.

Motorlu ve motorsuz özel nakil vasıtaları, kullanılmış ev eşyaları, iş yeri nakli suretiyle getirilen sermaye malları, teknik malzemeler ile büro ve dükkan malzemeleri bedelsiz ithalat ile ülke sınırları içerisine getirilebilir. 

İthalatta KKDF Nedir?

İthalatta Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF), Türkiye’de ithalat yoluyla yapılan mal ve hizmet alımlarında, kullanılan krediler ve vadeli ithalat giderleri üzerinden alınan bir vergidir. KKDF’nin amacı, ülke ekonomisine destek olmak ve yerli üretimi teşvik etmek için ithalatın maliyetini artırmaktır.

KKDF, ithal edilen mal ve hizmetlerin bedeline eklenir ve ödeme yapılırken tahsil edilir. Fonun oranı, ithal edilen mal ve hizmetin türüne ve miktarına göre değişebilir. KKDF’nin toplandığı fonlar, kamu harcamaları, yerli üretim teşvikleri gibi çeşitli amaçlar için kullanılabilir.

KKDF kesintisi yapılan kredili işlemler ise şunlardır:

• Yurt içi bankalar ve finansman şirketlerinden kullanılan tüketici kredileri,
• Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından sağladıkları krediler,
• Vadeli ithalat işlemleri.

Vadeli ithalatta KKDF kesintisi, ithalat bedeli üzerinden hesaplanır ve kesinti oranı %6’dır. Fon kesintisi oranlarını belirleme yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığı‘ndadır.

İthalat Lojistiği Nasıl Sağlanır?

E-ticaret yapan firmaların ithalat işlemlerinin bazı adımları bulunmaktadır: 

• İthalata başlamadan önce şirketinizin iş planlarına uygun olacak şekilde ürün satın alımı yapılmalıdır. 
• Tedarik, gümrük, depolama, sevkiyat gibi süreçler de dikkate alınarak maliyet hesaplaması yapılmaktadır. 
• Ürünlerin doğru bir şekilde tedarik edilmesi için gerekli gümrük işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Gümrük işlemlerinde gereken tüm belgelerin önceden hazırlanmış olması ve gümrük vergilerinin ödenmesi süreçleri hızlandıracaktır. 
• Ürünlerin müşterilerinize ulaşmasından önce şirketinizin depolarına yerleşimi, kalite kontrol işlemlerinin yapılması ve stok kontrollerinin de tamamlanması gerekmektedir. 
• Tüm kontroller pürüzsüz bir şekilde tamamlandıktan sonra ürünlerin müşterilere ulaştırılması için kargo yönetimi planlanmalıdır.

Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu Nedir?

Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP), Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde kullanılan 12 haneli kod sistemidir. Tüm dünyada kullanılan Armonize Sistem Nomankaltürü, uluslararası ticarette kullanılan tüm ürünleri numaralandırarak sistematik bir şekilde sınıflandırır. Armonize Sistem, uluslararası ticaret istatistikleri ve gümrük tarifeleri için evrensel bir temel teşkil eder ve ticarete konu olan tüm mallar için uluslararası bir ticari sınıflandırma sistemidir. 

Armonize Sistem kodu, ürünlerin gümrük işlemlerindeki “kimlik numarası” olarak kullanılır ve GTİP de Türkiye’deki Gümrük Tarife Cetveli’nde Armonize Sistem’e dayalı olarak kullanılan kod sistemidir. Armonize Sistem, 21 bölüm ve 96 fasıldan oluşur. Fasıllar 2 haneli kodlarla ifade edilirken, her bir fasıl 4 haneli pozisyonlara ve her bir pozisyon 6 haneli alt pozisyonlara ayrılmıştır. Ülkeler, daha ayrıntılı istatistikler elde etmek veya gümrük vergilerini ürün bazında daha ayrıntılı bir şekilde uygulamak için bu kodları kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilirler.

Örneğin, kuru baklagillerden mercimeğin dünya genelindeki GTİP kodu 071340‘tur, fakat mercimeğin farklı türleri için (tohumluk mercimek, yeşil mercimek, kuru mercimek gibi) her ülke kendi ihtiyaçlarına göre 6 haneli kodun sonrasında farklı kodlar kullanabilir. Bu şekilde, ülkeler daha detaylı istatistikler elde etmek ve gümrük vergilerini daha detaylı ürün bazında uygulamak için kodları detaylandırabilirler. Buna göre yeşil mercimeğin Türkiye’de GTİP kodu, 0713.40.00.00.12 iken Amerika Birleşik Devletleri’nde kodu 0713.40.20.10’dur. 

İlginizi Çekebilecek İçerikler:

• GTİP Nedir?
• E-Ticaret Nasıl Yapılır?
• Demuraj Nedir?
• ATA Karnesi Nedir?