Gider Pusulası Nedir? Nasıl Düzenlenir?

İşletme olarak satın aldığınız veya sattığınız tüm ürünleri belgelendirmeli ve usule uygun şekilde kaydetmeniz gerekmektedir. Siz ve satın alma işlemini yaptığınız firmalar vergi mükellefi ise basitçe fatura düzenleyip süreci bitirebilirsiniz Fakat siz veya karşı tarafın vergi mükellefi olmaması durumunda fatura niteliğini taşıyan ve aynı zamanda “gelir pusulası” adı verilen bir belge düzenlemeniz gerekmektedir.

Peki “Gider Pusulası Nedir?, Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?” gibi soruları birlikte inceleyelim.

Gider Pusulası Nedir?

Gider pusulası veya diğer bir adıyla gider notu, bir malın veya hizmetin alımı için yapılan harcamanın belgelendirilmesi ve muhasebe sistemine kaydedilmesi için düzenlenen fatura hükmünde resmi bir evraktır. Faturalandırmalar, firmanın kazançlarını yasal düzenlemede gösterebilmesi ve pürüzleri giderebilmesi açısından önem taşır. Yasal olarak faturanın düzenlenmediği durumlarda gider pusulası kullanarak fatura niteliği taşıyan resmi bir belge düzenlenebilir. Bunun yanında tüketiciye satılan ürünün iade alınması durumunda gider pusulası düzenlenir.

İlgili İçerik: Tüketici Hakları Nelerdir?

Gider Pusulasını Kimler Kullanır?

Gider pusulasının kimler tarafından düzenlenebileceği 3475 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 234.maddesi ile belirlenmiştir. Kanunda “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabı ve çiftçiler, bu Kanun kapsamındaki belgeleri düzenleme zorunluluğu bulunmayanlara yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları mallar (gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerden satın aldıkları mallar hariç) için işi yapana veya malı satana imza ettirecekleri gider pusulası düzenlerler. Vergiden muaf esnaf için düzenlenen gider pusulası, bu kişiler tarafından verilmiş fatura hükmündedir” şeklinde ifade edilmiştir.

Yani aşağıda bulunan statüdeki taraflar gider faturası kullanır;

• Vergiden muaf olan esnaflar
• Serbest meslek erbapları
• Kazançları basit usulden vergilendirilen ve defter tutmak zorunda olan çiftçiler
• Birinci ve ikinci sınıf ticaret erbapları 

Gider Pusulasında Hangi Bilgiler Bulunmaktadır?

Gider pusulasında bulunması gereken bilgiler aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• İş yaptıran ve yapanın ya da malı satan ile satın alan kişinin adı soyadı (tüzel kişi ise ünvanı)
• Kişilerin adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası 
• İşin mahiyeti
• Malın cinsi
• Malın adedi
• Malın fiyatı, toplam tutarı
• Vergi oranı ve net tutarı
• Düzenleme tarihi
• Seri ve sıra numarası

Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?

Gider pusulası, hazırlanıp gerekli bilgiler doldurulduktan sonra aşağıdaki adımlarla izlenerek yapılan alışveriş faturalandırılabilir;

• Mükellefler gider pusulasını maliye ile anlaşması bulunan matbaalarda bastırılır.
• Matbaalarda bastırıldıktan sonra notere tasdik edilmelidir. 
• Gider pusulası, mükellefler tarafından 2 nüsha şeklinde düzenlenir. Doldurulması gereken alanlar eksiksizce doldurulur. 2 nüshası olmayan, bilgileri eksik veya yanlış olan gider pusulaları geçersizdir. 
• Gider pusulasının bir nüshası satıcıya, bir nüshası ise mükellef olan tarafa verilir.
• Alıcı taraf satıcı tarafa gider pusulasının imzalayarak süreci tamamlar.

Gider Pusulası Hangi Durumlarda Düzenlenir?

Gider pusulası düzenlemeyi gerektiren bazı durumlar mevcuttur. Çünkü mevzuata göre yalnızca gelir vergisi, kurumlar vergisi ve KDV mükellefleri fatura kesebilmektedir. Fatura düzenleyemeyen kişilerden alınan malların ve hizmetlerin belgelendirilmesi ancak gider pusulası ile mümkün olur. Gider pusulasının düzenlenmesi gereken durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Bir ürünün veya hizmetin mükellefi olmayan veya muaf tutulan kişilerden alınması,
• Basit usulde vergilendirilmiş olan mükelleflerden alınması,
• Serbest meslek faaliyetlerinde bulunan bir kişiye ödeme yapması,
• 3349 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesinde belirtilmiş olan istisnadan faydalanan kişilerden herhangi bir eser alınması,

gibi durumlarda gider pusulası oluşturulmalıdır. 

2023 Gider Pusulasında Vergi Hesaplama Nasıl Yapılır?

Gider pusulası hesaplama, brüt ve net tutar üzerinden olacak şekilde iki farklı yöntemle yapılabilir. Pusulaya konu olan ticari işlem dahilinde alınan mala veya hizmete uygulanan vergiler baz alınır. 

Gider pusulası hesaplama, brütten nete yapıldığında alınan ürün karşılığında ödenen brüt tutar üzerinden gelir vergisi hesaplanır. Örneğin, 100 TL brüt tutar üzerinden anlaşma yapıldıysa %20 vergi oranı baz alınarak topla tutar hesabı “100 x (%100 -%20) = 100 x 0.8 = 80 TL” formülü ile bulunabilir.

Bir diğer yöntem ise gider pusulasını ürün veya hizmet alımı karşılığında ödenen net tutar üzerinden hesaplamaktır. Bir önceki örnek gibi 100 TL net tutar üzerinden anlaşma yapıldığını ve vergi oranının %20 olarak kabul edildiğinde “100 / (%100 – %20)= 100 / 0,8 = 125 TL” şeklinde yapılabilir. 

Gider Pusulası Stopaj Oranları

Gider pusulasında stopaj oranları, alınan hizmete ya da ürüne bağlı olarak farklılık gösterebilir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi ile uygulanması gereken gider pusulası oranları düzenlenmiştir. Mevzuata göre farklı ticari faaliyetlere göre gider pusulası stopaj oranları aşağıdaki gibidir;

• Dokunma ürünleri, nakış işleri, turistik eşya ve benzeri mal modelleri ve bunların üretiminde ödenen hizmet bedelleri üzerinden %2,
• Hurda mal alımlarında uygulanan stopaj oranı %2,
• Diğer mal alımları; yani sıralanan bentler hariç olmak üzere, mal ve hizmet bedelleri bedelinin ayrılmaması durumunda %10, oranında stopaj kesintisi uygulanır.

Bunlara ek olarak hizmet alınan kişinin vergi mükellefi olmaması ve esnaf muafiyetinden yararlanmaması halinde uygulanacak stopaj oranı %20 olarak belirlenmiştir. Aynı şekilde mallarını kapı kapı dolaşarak satan kişilere yapılan komisyon ve prim gibi ödemeler üzerinden tabi olacağı gider pusulası stopaj oranı da %20’dir.

İlgili İçerik: Stopaj Nedir?

Gider Pusulası Örneği

Aşağıdaki görselden gider pusulası örneğine ulaşabilirisiniz.

Bu içeriğimizde “Gider Pusulası Nedir?” sorusunu detaylıca inceledik. Bir sonraki içeriğimizde görüşmek üzere.

İlgili İçerikler:

• Vergi Çeşitleri Nelerdir?
• E-Ticaret ile Satış Yapanların Ödemesi Gereken Vergiler
• Kümülatif Vergi Matrahı Nedir?
• Kâr Marjı Nedir?
• Ciro Nedir?